Στα πλαίσια της σειράς podcast «LIFO Politics» της LIFO , ο γιατρός και Γενικός Διευθυντής της INTERSOS Hellas, Απόστολος Βεΐζης μίλησε πρόσφατα με τη δημοσιογράφο Βασιλική Σιούτη εστιάζοντας στην αναγκαιότητα για τον εμβολιασμό προσφύγων και μεταναστών στη χώρα μας.
Υπογράμμισε χαρακτηριστικά:
«Το ζήτημα της πρόσβασης, προσβασιμότητας σε διαγνωστικά, εμβόλια και φάρμακα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι κάτι το οποίο και προσωπικά πάνω από είκοσι πέντε χρόνια στα πλαίσια της δικής μου πορείας, το έχουμε εντοπίσει συστηματικά και έχουμε κάνει τις ανάλογες αναλύσεις πάνω στο γιατί συμβαίνει, ποια είναι τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσουμε ως κοινωνία για να μπορέσουμε να έχουμε και την υγεία και την δημόσια υγεία για όλον τον κόσμο.
Όσον αφορά στους ανθρώπους που είναι σε μετακίνηση ή ανθρώπους οι οποίοι είναι εγκλωβισμένοι, τους αιτούντες άσυλο, τους πρόσφυγες και τους ανθρώπους χωρίς έγγραφα, οι επιπτώσεις της Covid-19 ήταν μεγαλύτερες σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, και αυτό έχει καταγραφεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Όσον αφορά στην Ελλάδα δεν έχουμε συστηματικά στοιχεία με τα οποία να μπορούμε να το αποδείξουμε. Υπάρχουν κάποια στοιχεία τα οποία αναφερθήκαν κάποια στιγμή από την ΠΟΕΔΗΝ που αναφέροταν στους ανθρώπους οι οποίοι ήταν στις μονάδες αυξημένης φροντίδας αλλά και στις μονάδες εντατικής θεραπείας όπου στην πλειοψηφία τους πάνω από τους μισούς ανθρώπους ήταν αιτούντες άσυλο, μετανάστες και πρόσφυγες που έρχονταν είτε από δομές είτε από το κέντρο της Αθήνας. Εμείς όμως, από την δική μας την πλευρά, ως INTERSOS σε συνεργασία και με άλλους ακαδημαϊκούς κάναμε μία μελέτη την οποία ανακοινώσαμε στο Lancet και είχε βγει στον Ελληνικό Τύπο.
Αυτή η μελέτη αφορούσε στην ανάλυση των στοιχείων των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων που ζούσαν σε δομές φιλοξενίας στα νησιά είτε στην ενδοχώρα. Βασισμένοι στα στοιχεία τα οποία είχε ήδη βγάλει ο ΕΟΔΥ, καλύψαμε την περίοδο από τον Φεβρουάριο του 2020, όπου είχαμε την άφιξη του Covid στην Ελλάδα μέχρι και τον Νοέμβριο του 2020. Τα στοιχεία αυτά μας δείχνουν ότι οι επιπτώσεις για τους ανθρώπους οι οποίοι ζουν στα νησιά, στις δομές είναι 3 φορές επάνω σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, και για τους ανθρώπους που ζουν στις δομές στην ενδοχώρα ήταν δυόμισι φορές επάνω.
Ο λόγος ήταν καθαρά ο τρόπος που αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν στις συγκεκριμένες δομές οι οποίες από μόνες τους είναι ο ορισμός του συνωστισμού. Είχαν αποκλειστεί, ήταν η πρώτη ομάδα πληθυσμού στην Ελλάδα που αποκλείστηκε από τις μετακινήσεις και είχαμε τα lockdown από τη 17η Μαρτίου, σε σχέση με τον γενικότερο πληθυσμό όπου τα πράγματα άλλαξαν και υπήρχαν μετακινήσεις, οι παραπάνω άνθρωποι παρέμεναν και παραμένουν σ’ αυτόν τον μηχανισμό αποκλεισμού. Άρα, στην πραγματικότητα μπορεί να μην είχαμε μεγάλο αριθμό θανάτων στις δομές αυτές αλλά οι επιπτώσεις της νόσου ήταν μεγαλύτερες.
Ο όχι και τόσο μεγάλος αριθμός κρουσμάτων στις δομές πιθανώς να οφείλεται στο ότι ήρθαν νέοι άνθρωποι, οπότε όπως έχει αποδείξει και η επιστημονική έρευνα παγκοσμίως μέχρι αυτή τη στιγμή οι επιπτώσεις σε νέες ηλικίες πήγε λίγο καλύτερα.
Παρ’ όλα αυτά, οι μεγάλες επιπτώσεις όσον αφορά στην νόσο την ίδια ήταν κάτι το απαράδεκτο και νομίζω ότι ήταν κάτι που μπορούσε κάποιος να το αποφύγει γιατί τότε ως Κοινωνία των Πολιτών έχοντας και τα στοιχεία στη διάθεσή μας είχαμε ζητήσει από την ελληνική κυβέρνηση και υπήρχε η αρχική δέσμευση ότι 2400 άνθρωποι που ανήκαν σε ευάλωτες ομάδες ή ήταν μεγαλύτερης ηλικίας θα μεταφέρονταν από τα νησιά, τις δομές στην ενδοχώρα ή στα ίδια τα νησιά σε δομές με μεγαλύτερη ασφάλεια για αυτούς τους ανθρώπους. Αυτή η μετακίνηση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ στο σύνολό τους.
Οπότε στην ουσία υπήρχαν οι δυνατότητες προς τα τέλη του Νοεμβρίου του 2020 όπου ο τότε Υπουργός Υγείας, κύριος Κικίλιας, είχε δηλώσει ότι η ομάδα των προσφύγων και των μεταναστών που ζουν στις δομές είναι ομάδα προτεραιότητας στα πλαίσια του εθνικού σχεδιασμού και ότι θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός τους από τα κλιμάκια του ΕΟΔΥ, μία διαδικασία η οποία ξεκίνησε μόνο τον Ιούνιο του 2021. Με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας από τις 26 Δεκεμβρίου, 36% των ανθρώπων που είναι στις δομές έχει εμβολιαστεί, 39% των ανθρώπων που διαμένουν σε διαμερίσματα του ESTIA έχει εμβολιαστεί και μόνο 6,5 % έχει κάνει την αναμνηστική δόση. Και σκεφτείτε ότι δεν έχουμε αναφερθεί στο τι ισχύει για ανθρώπους χωρίς χαρτιά.
Τον Μάιο του 2021 υπήρχε μία εγκύκλιος η οποία επέτρεπε στους ανθρώπους με ταυτοποιητικά, όχι νομιμοποιητικά, έγγραφα μέσω των ΚΕΠ να μπορούν να βγάλουν ΠΑΜΚΑ για να γίνει και ο δικός τους εμβολιασμός. Αργότερα, μετά την πίεση της Κοινωνίας των Πολιτών και εμείς ως INTERSOS έχουμε ξεκινήσει μια εκστρατεία από την 1η Αυγούστου του 2021 η οποία είναι σε εξέλιξη και ονομάζεται «Εμβόλια για Όλους» και εδώ συνεργαστήκαμε και συνεργαζόμαστε με το Φόρουμ Μεταναστών και το Φόρουμ Προσφύγων για να φτάσουμε σ’ όλες τις κοινότητες. Το ζήτημα του εμβολιασμού του πληθυσμού των ανθρώπων είτε είναι αιτούντες άσυλο, είτε μετανάστες, είτε πρόσφυγες είχε να κάνει καταρχάς με το πως αυτοί οι άνθρωποι ενταχθήκαν ή όχι στον σχεδιασμό της ελληνικής Πολιτείας.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών των ενεργειών που έχουμε κάνει μέχρι τώρα είναι η δυνατότητα αυτή τη στιγμή να υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο ψηφίστηκε τέλη Σεπτεμβρίου, που επιτρέπει την έκδοση ΠΑΜΚΑ και από τους Δήμους, και από τα κέντρα ένταξης μεταναστών. Δεύτερον, επιτρέπει στις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών να πάρουν μέρος στον εμβολιασμό αυτών των ομάδων. Οπότε είναι ένα θεσμικό πλαίσιο που βελτιώνει κάπως τα πράγματα και για πρώτη φορά αναφερόταν σε αυτό η μη σύλληψη, η μη απέλασή τους κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού ή κατά τη διάρκεια που κάποιος θα πάει να πάρει το πιστοποιητικό εμβολιασμού.
Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό ανθρώπων χωρίς χαρτιά. Είναι πάρα πολύ μικρό το ποσοστό που έχει εμβολιαστεί γιατί και αυτός που έχει εμβολιαστεί είναι στα πλαίσια των ενεργειών που έχουν κάνει οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών να τους εκδώσουν τα ΠΑΜΚΑ, παλεύοντας με τα ΚΕΠ και διάφορες διαδικασίες.
Θέλω να πιστεύω από τον επόμενο μήνα γιατί μπαίνουμε πια στον Φεβρουάριο, επειδή οι δύο οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών που είναι οι Γιατροί του Κόσμου με τους οποίους συνεργαζόμαστε και η PRAXIS ήδη έχουν αιτηθεί στο Υπουργείο Υγείας να τους δοθεί η δυνατότητα να εμβολιάσουμε και ο σχεδιασμός είναι να πάμε στην Μανωλάδα, στον Ευρώτα και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Να ξεκινήσει αυτός ο εμβολιασμός όπως και ο εμβολιασμός των ανθρώπων που είναι χωρίς χαρτιά και ζουν σε μεγάλες πόλεις όπως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Σχετικά με το κομμάτι πρόσβασης στην Υγεία, με το νομοθετικό πλαίσιο του 2016 επιτρεπόταν σε όλους τους ανθρώπους οι οποίοι ήταν ανασφάλιστοι, τότε ήταν πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι που ήταν Έλληνες πολίτες αλλά και στους αιτούντες άσυλο. Στους πρόσφυγες δινόταν η δυνατότητα της πρόσβασης στο σύστημα Υγείας και η δυνατότητα να εκδώσουν ΑΜΚΑ. Αλλά, η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης του Ιουλίου του 2019 δεν επέτρεπε πια στους αιτούντες άσυλο να έχουν πρόσβαση στο ΑΜΚΑ. Μετά από πολλούς αγώνες και μετά από πολλούς μήνες υπήρχε η δυνατότητα να βγει ο ΠΑΑΥΠΑ, ένας προσωρινός αριθμός ασφάλισης. Και παραμένει η διαδικασία ότι μόνο ένα περιστατικό που είναι έκτακτο μπορεί να έχει πρόσβαση πράγμα που το έκτακτο στην ιατρική, μάλλον στην απλή ανάγνωση είναι όταν κάποιος άνθρωπος πεθαίνει ή έχει ένα σοβαρό ατύχημα.
Όμως, όταν μιλάμε για θέματα δημόσιας υγείας, το έκτακτο όπως τώρα και ο Covid μας αποδεικνύει δεν είναι πάντα έκτακτο με την έννοια των συμπτωμάτων που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Όμως αυτό δεν βοηθάει τη δημόσια υγεία γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση όπως είχαμε και την επιδημία ελονοσίας το 2011, έτσι και τώρα με τον Covid σημαίνει ότι το πρόβλημα δημόσιας υγείας έχει αρκετά μεγάλες επιπτώσεις λόγω της μη πρόσβασης αυτών των ανθρώπων.
Υπάρχουν μελέτες της ίδιας της Ε.Ε. και της Ευρωπαικής Επιτροπής όπου σε μία από αυτές είχα συμμετάσχει, η οποία είχε μελετήσει σε τρεις χώρες την Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Σουηδία τις επιπτώσεις και το κόστος του εθνικού συστήματος υγείας με την πρόσβαση ή μη των ανθρώπων χωρίς χαρτιά. Αποδείχθηκε λοιπόν, ότι σε βάθος χρόνου το κόστος της πρόσβασης ενός ανθρώπου χωρίς χαρτιά είναι μικρότερο από το κόστος της μη πρόσβασης. Με την ένταξη αυτών των ανθρώπων στο εθνικό σύστημα υγείας, αποδεικνύεται ότι προσφέρουν με τις εισφορές τους εν προκειμένω. Η νομιμοποίηση και η ένταξή τους στις συγκεκριμένες κοινωνίες θα είναι και ένα μεγάλο συν για τους ίδιους και για τις ίδιες τις κοινωνίες που τους υποδέχονται.
Βεβαίως και υπάρχουν άνθρωποι στις δομές οι οποίοι είχαν άρνηση να εμβολιαστούν, η πλειοψηφία όμως θέλει να εμβολιαστεί και δεν μπορεί. Οπότε έχει να κάνει πράγματι με ένα μήνυμα το οποίο εμείς έχουμε ζητήσει να υπάρχει σε εθνικό επίπεδο όπως υπάρχει και σε άλλες χώρες σε όλες τις πιθανές γλώσσες να εξηγηθεί με τον καλύτερο τρόπο για να μπορούμε να έχουμε περισσότερους ανθρώπους οι οποίοι θα φτάσουν στο κομμάτι του εμβολιασμού.
Εμείς με την καμπάνια που κάνουμε «Εμβόλια για Όλους» και σε συνεργασία με τις κοινότητες είδαμε ότι πάρα πολλοί άνθρωποι όταν το μήνυμα ήρθε στη γλώσσα τους, έγινε επικοινωνία και λύθηκαν διάφορες απορίες που είχαν για τη νόσο, αυξήθηκε ο αριθμός αυτών που πήγαν και εμβολιάστηκαν. Οπότε νομίζω ότι η εμπειρία σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνει ότι όταν το μήνυμα είτε αφορά σε ένα φάρμακο είτε σε ένα εμβόλιο, είναι μελετημένο, προσαρμοσμένο, μεταφέρεται με τον καλύτερο τρόπο και εξηγείται στους ανθρώπους στη δική τους γλώσσα (κάποιοι θέλουν μήνυμα στη τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, κάποιοι στο WhatsApp κλπ.), νομίζω ότι έτσι πετυχαίνεις μεγαλύτερο ποσοστών των ανθρώπων που θα εμβολιαστούν.
Στο ξεκίνημα της πανδημίας ως Κοινωνία των Πολιτών είχαμε φωνάξει πάλι δυνατά ότι ο Covid μας θυμίζει άλλη μία φορά ότι η πρόσβαση στα φάρμακα, στα εμβόλια και στα θέματα δημόσιας υγείας δεν πρέπει να γνωρίζει πατέντες. Δυστυχώς η Δύση και η παγκόσμια κοινότητα έχει εγκλωβιστεί στα χέρια των πατέντων των εταιρειών τις οποίες εμείς πληρώνουμε και πρέπει να γνωρίζουμε ότι 83% της έρευνας και της ανάπτυξης για φάρμακα και εμβόλια γίνονται με χρήματα δημοσίου,
οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. ήταν οι πρώτες όπως και η Ιαπωνία και η Αυστραλία που φέραν αντίρρηση στην πρωτοβουλία που ήρθε από χώρες όπως η Νότια Αφρική και η Ινδία οι οποίες ζήτησαν να μην υπάρχει πατέντα και να βρεθεί ένας τρόπος όπου η μαζική παραγωγή εμβολίων θα έδινε τη δυνατότητα να εμβολιαστεί μεγαλύτερος πληθυσμός παγκοσμίως και να είχαμε καλύτερα αποτελέσματα στη διαχείριση της πανδημίας.
Η άρνηση της Ευρώπης, των Η.Π.Α. και των πλουσιότερων χωρών έχει φέρει αυτές τις επιπτώσεις που βλέπουμε και θα είναι σε βάθος χρόνου. Και να γνωρίζετε ότι οι προσφορές ή οι δωρεές που γίνονται από τις χώρες της Δύσης δεν λύνουν το πρόβλημα που είναι μόνιμο για αυτούς τους πληθυσμούς. Όταν στην Ευρώπη συζητάμε για τη 4η δόση, μιλάμε για ανθρώπους που στην Αφρική αυτή τη στιγμή ένα 10% δεν έχουν κάνει καν την πρώτη δόση που θα έπρεπε να σώσει αυτούς τους ανθρώπους. Φανταστείτε ότι υπάρχουν εκατομμύρια συνάδελφοι υγειονομικοί οι οποίοι αυτή τη στιγμή δινούν μάχη στην πρώτη γραμμή χωρίς να έχουν εμβολιαστεί οι ίδιοι. Είναι απαράδεκτο ότι εν έτει 2022 μιλάμε για ελεημοσύνη σε θέματα υγείας. Η παγκόσμια κοινότητα και οι άνθρωποι δεν χρειάζονται ελεημοσύνη.
Εμείς αυτό που έχουμε ζητήσει και ζητάμε ως Κοινωνία των Πολιτών είναι να υπάρχει διαφάνεια, το πώς χρησιμοποιούνται τα χρήματα των πολιτών για την έρευνα και την ανάπτυξη, και ποια είναι η τιμή που πληρώνουμε γιατί είναι πολύ υψηλή, και κατά τ’ άλλα παρουσιάζονται οι εταιρείες ως σωτήρες κάτι που δεν είναι! Τα εμβόλια ανήκουν στον κόσμο και αυτός τα πληρώνει, είναι του λαού κυριολεκτικά.
Το θέμα είναι ότι ο κόσμος θα πρέπει να ζητήσει από τις κυβερνήσεις να έχουν ευθύνη για τη δική μας δημόσια υγεία. Άρα, το να ζητάμε φάρμακα, εμβόλια και πρόσβαση δεν είναι πολυτέλεια, είναι δικαίωμά μας! Το κόστος της μη πρόσβασης θα αφορά και εμάς. Δεν αργεί η μέρα. Το ζήτημα της προσβασιμότητας στην υγεία, την ποιότητα υπηρεσιών υγείας και την αποδοχή απ’ τα συστήματα υγείας προέχει. Και χρειάζονται στρατηγικές που πολλές φορές στη Δύση αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχουν.
Στο κομμάτι του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αναγνωριστεί δύο μεγάλες πρωτοβουλίες, η GAVI που αφορούσε στην πρόσβαση στα βασικά εμβόλια που κάνουν όλα τα παιδιά στον κόσμο, και η COVAX στην οποία εμείς ως INTEROS συμμετέχουμε στην υλοποίηση προγραμμάτων είτε πρόκειται για το Ιράκ, τη Νιγηρία κλπ., επομένως υπήρξε αποτέλεσμα ως έναν βαθμό. Παρ’ όλα αυτά, επειδή η συμμετοχή των χωρών είναι με το σταγονόμετρο και επειδή αν και οι κυβερνήσεις έχουν συμφωνήσει με την υλοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών, δεν διαθέτουν τους πόρους. Οπότε αυτές οι πρωτοβουλίες μένουν μισοτελειωμένες ή δεν έχουν το αποτέλεσμα που πρέπει να ‘χουν.
Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο προσέγγισης στο φάρμακο, δλδ να πάψει να εννοείται ως εμπόριο, ερχόμαστε στα ίδια. Αν περάσουμε τα εμπόδια της πατέντας και των υψηλών τιμών νομίζω τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Η πρόσβαση των ανθρώπων στα εμβόλια, τα διαγνωστικά μέσα και τα φάρμακα δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ένα δικαίωμα που ως κοινωνία θα πρέπει να το επιτρέψουμε αίροντας τα υφιστάμενα κωλύματα και οι κυβερνήσεις να αναλάβουν την ευθύνη για τη δημόσια υγεία που είναι ευθύνη και υποχρέωση των κυβερνήσεων και του δημοσίου, όχι των φαρμακευτικών εταιρειών. Και ως κόσμος θα πρέπει να νοιαζόμαστε για ‘μας, για τους άλλους και για όλους. Η δημόσια υγεία μας αφορά όλους!»
https://www.lifo.gr/podcasts/lifo-politics/mono-36-ton-prosfygon-poy-zoyn-stis-domes-ehei-emboliastei-gia-ton-koronoio