Στα πλαίσια της εκπομπής «Zωή.gr» του ραδιοφωνικού σταθμού ΣΚΑΪ 100.3, στις 17 Αυγούστου του 2021 ο γιατρός και Γενικός Διευθυντής της INTERSOS Hellas, Απόστολος Βεΐζης μίλησε με την δημοσιογράφο Χριστίνα Βίδου με αφορμή τις κρίσιμες εξελίξεις στο Αφγανιστάν μετά την πρόσφατη άνοδο των Ταλιμπάν εκεί.
Ο Βεΐζης τοποθετήθηκε πάνω στο συγκεκριμένο θέμα κάνοντας λόγο για την σοβαρότητα της κατάστασης, την ανάγκη για ουσιαστική ενεργοποίηση της διεθνούς κοινότητας και για ενίσχυση της ανθρωπιστικής δράσης σε έναν λαό που είναι ήδη εσωτερικά εκτοπισμένος και εξαιτίας της βίας αναγκάζεται και πάλι να πάρει τον δρόμο της φυγής για να αναζητήσει αλλού ασφάλεια.
«Είναι 150 άτομα από την οργάνωση που δουλεύουν αυτή τη στιγμή στο Αφγανιστάν, και θα ξεκινήσω σύντομα να σας πω ποιά είναι η κατάσταση εκεί, μετά τα γεγονότα και την κατάρρευση της Καμπούλ στα χέρια των Ταλιμπάν. Πρώτα απ’ όλα, έχουμε εκατομμύρια ανθρώπους που είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι από διάφορες πόλεις όπου έμπαιναν οι Ταλιμπάν πλησιάζοντας στην Καμπούλ η οποία θεωρούνταν μία ασφαλής πόλη, και έτσι πολύς κόσμος έκανε προσπάθεια να φύγουν από την Καμπούλ και να πάνε πίσω στα χωριά τους με δυσκολία ή να φύγουν απ’ το Αφγανιστάν προς τις γειτονικές χώρες, όπως το Πακιστάν, το Ιράν κλπ, που οι περισσότερες από αυτές έχουν κλείσει τα σύνορά τους.
Το πρόβλημα, πριν φτάσουμε σε όλο αυτό, ήταν ότι είχαν 3 εκατομμύρια εσωτερικούς πρόσφυγες, εσωτερικά μετακινούμενο πληθυσμό λόγω της δυσμενούς κατάστασης που υπήρχε στο Αφγανιστάν και τον Μάιο που συζητιόταν η διαδικασία της ειρήνης στο Αφγανιστάν είχαμε αρκετή μετακίνηση του πληθυσμού, περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι που είναι σε κίνδυνο για την άμεση πρόσβασή τους στο κομμάτι της σίτισης και ανάμεσά τους, 7 εκατομμύρια είναι κυρίως παιδιά.
Μιλάμε για στοιχεία και των Ηνωμένων Εθνών για το 2021. Πράγμα που σημαίνει ότι ο πληθυσμός που βλέπαμε να έρχεται και το προηγούμενο χρονικό διάστημα και να φτάνει στην Ελλάδα ως πρόσφυγες απ’ το Αφγανιστάν ήταν μία κατάσταση πάρα πολύ δύσκολη.
Τώρα με την αύξηση των Ταλιμπάν τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα, και δυστυχώς τα μηνύματα που η διεθνής κοινότητα μεταφέρει προς τους Αφγανούς είναι λίγο-πολύ μπερδεμένα γιατί απ΄τη μία πλευρά έχουμε τις δυτικές χώρες που ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ λέει “όποιος Αφγανός θα ήθελε να αφήσει την χώρα του, να αφεθεί ελεύθερος να φύγει”. Από την άλλη όμως έχουμε τις δηλώσεις των διάφορων ευρωπαϊκών χωρών συμπεριλαμβανόμενων της Ελλάδος, της Αυστρίας, της Γερμανίας και του Γάλλου Προέδρου, του κυρίου Μακρόν, κλπ. που λένε ότι αυτή τη στιγμή εμείς πρέπει να προστατεύουμε τα σύνορά μας.
Προστασία σημαίνει ότι υπάρχει πόλεμος, όταν έχεις πόλεμο και πραγματικά πρέπει να προστατέψεις τα σύνορά σου. Όταν όμως αυτή τη στιγμή μιλάμε για μία ανθρωπιστική κρίση για την οποία πιθανόν δεν είναι της ώρας να αναλύσουμε ποιός τη δημιούργησε και γιατί υπάρχει αυτή η κρίση, νομίζω εκεί προσπαθείς να βρεις μια λύση αλλά αυτό που είναι σημαντικό και πρέπει να γίνει αυτή τη στιγμή είναι να εξασφαλίσει κανείς ότι ανθρωπιστική βοήθεια μπορεί να δοθεί στο Αφγανιστάν το ίδιο. Επομένως, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι διεθνείς οργανισμοί μπορούν να λειτουργήσουν, να βοηθήσουν τον πληθυσμό εκεί που έχει ανάγκες.
Δεύτερον, στις γειτονικές χώρες που έχουν καταλήξει οι Αφγανοί να υπάρχει αυτή η βοήθεια και βεβαίως σε περίπτωση που υπάρχει μετακίνηση αυτών των ανθρώπων θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα αυτή χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το μήνυμα είναι “Ελάτε όλοι! Φύγετε από το Αφγανιστάν 40 εκατομμύρια, και ελάτε να εγκατασταθείτε στην Ευρώπη”.
Για να μην έχουμε είτε τις εικόνες του 2015 είτε με τους ίδιους τους Αφγανούς είτε με ανθρώπους απ’ το Κονγκό κλπ θα πρέπει να τον δούμε τον κόσμο διαφορετικά. Δηλαδή, στην ουσία, άσχετα με τους Ταλιμπάν, όταν σας περιγράφω ότι 10 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να μην έχουν πρόσβαση σε σίτιση στο Αφγανιστάν, άρα οι άνθρωποι στην αναζήτηση της επόμενης μέρας, όταν κάποιος τους πετάει αριστερά και δεξιά θα μετακινηθούν για να βρουν ένα σημείο ασφάλειας, να δώσουν φαγητό στην οικογένειά τους γιατί πεθαίνουν.
Μιλάμε για παιδιά που πεθαίνουν απ’ την πείνα και τον υποσιτισμό όπως και σε άλλες χώρες. Οπότε στην περίπτωση τη συγκεκριμένη οι ενέργειες που κάνεις ως διεθνής κοινότητα είναι ενέργειες οι οποίες προβλέπουν και την παροχή βοήθειας και την εύρεση λύσεων όπου οι άνθρωποι πραγματικά δεν έχουν καμιά τάση και διάθεση να φύγουν από την πατρίδα τους.
Όταν αυτή τη στιγμή όμως ακριβώς μόλις έχει ξεσπάσει η ιστορία στο Αφγανιστάν όπου όλοι οι δυτικοί από εκεί που θεωρούσαν το Αφγανιστάν μία ασφαλή χώρα, φεύγουν τρέχοντας και αδειάζουν τη χώρα και από εκεί και πέρα αφήνουν μία χώρα, γυναίκες και παιδιά στα χέρια των Ταλιμπάν, δεν μπορείς αυτή τη στιγμή να γυρίζεις και να λες “θα πρέπει να προστατέψουμε τα σύνορά μας”.
Αν θεωρήσουμε το διάστημα αυτό ότι το πρόβλημα είναι το Αφγανιστάν, και το πρόβλημα της Τουρκίας είναι και πρόβλημα της Ελλάδας, γενικότερα παγκόσμια δεν θα λύσουμε κανένα πρόβλημα. Και εγώ δεν διαφωνώ στο ότι βεβαίως και η Ελλάδα δεν πρέπει να λύσει το πρόβλημα μόνη της, απ’ την άλλη όμως ο υπουργός μετανάστευσης, κύριος Μηταράκης βγαίνει και δηλώνει ότι η Ελλάδα δεν θα είναι το σημείο που θα έρχονται αυτοί οι άνθρωποι λες και είναι επιλογή τους. Αυτή τη στιγμή αν θες να διαπραγματευτείς τα πράγματα θα πρέπει να το κάνεις από την αρχή και να έχεις μέτρα πρόληψης και αυτά είναι να αποφεύγουμε καταστάσεις οι οποίες δεν μπορούν να ελεγχθούν.
Νομίζω κανείς δεν περίμενε θεωρητικά ότι οι Ταλιμπάν θα πάρουν το Αφγανιστάν σε μία μέρα. Και για να μην μπούμε σε πολιτικές συζητήσεις, τους Ταλιμπάν τους δώσαν το Αφγανιστάν πίσω στα χέρια τους έτσι όπως το 1996 τους το ‘δώσανε, και το 2001 είχαν επιβάλει αυτό που είχαν επιβάλλει. Οπότε αυτή τη στιγμή αν δεν θέλουμε να βλέπουμε τέτοιες εικόνες και ανθρώπους που χτυπάν την πόρτα μας σε κύματα, με γυναίκες και παιδιά, θα πρέπει να προβλέψουμε ως παγκόσμια κοινότητα να δώσουμε λύσεις γιατί υπάρχουν πιθανές λύσεις σε διάφορες καταστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Καταρχάς με τους Ταλιμπάν η διεθνής κοινότητα μπήκε στο τραπέζι των συζητήσεων εδώ και μήνες, άρα στην ουσία τους μιλάει και της μιλάνε, οπότε θεωρητικά τους αναγνωρίζεις πια και ξέρεις με ποιον μιλάς. Αν το 1996 με το έτσι θέλω τους προετοίμαζες εσύ για να αλλάξεις οποιαδήποτε πολιτική σκακιέρα στο Αφγανιστάν τώρα είσαι σε μία διαφορετική φάση. Άρα, ως διεθνής κοινότητα μπορείς να βάλεις τους κανόνες του παιχνιδιού και να ζητήσεις από κάθε κυβέρνηση, όπως σε παγκόσμια επίπεδο ασκείται πίεση τέλοσπαντων από τα Ηνωμένα Έθνη, από τις Μεγάλες Δυνάμεις κ.ά, ότι πρέπει να σεβαστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα κλπ. Υπάρχει αυτό το περιθώριο.
Αυτό όμως το μήνυμα που πήραμε χθες ήταν “εμείς φεύγουμε και κάντε ότι θέλετε”. Από αυτό το μήνυμα οι Ταλιμπάν καταλαβαίνουν ότι μπροστά τους δεν έχουν μία διεθνή κοινότητα που τους κουνά το δάχτυλο ή θα τους πει “πρόσεχε κύριε θα σε βγάλω απ’ έξω”. Συνεπώς, στην πραγματικότητα εμείς ως διεθνής κοινότητα αφήσαμε γυναίκες και παιδιά σ’ αυτήν την ανασφάλεια και έχοντας μπροστά τους και τις εικόνες των Ταλιμπάν, βεβαίως θα σηκωθούν να φύγουνε.
Και αν δεν θέλουμε αυτούς τους ανθρώπους να φύγουν από εκεί που είναι, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι υπάρχει ένας minimum σεβασμός των δικαιωμάτων τους, ότι υπάρχει η ανθρωπιστική βοήθεια η οποία να τους επιτρέψει να έχουν την καθημερινότητά τους. Άρα, σ’ αυτήν την περίπτωση θα έχουμε άτομα τουλάχιστον να βοηθηθούν στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και στο Ιράν οπότε οι άνθρωποι που θα καταλήγουν κάποια στιγμή στην Ευρώπη και κυρίως στη Ελλάδα να είναι ακόμη λιγότεροι.
Το να πεις όμως ότι “εγώ θα κλείσω τα σύνορά μου και τα προστατεύω ”, τα σύνορα και να θες να τα προστατέψεις δεν μπορείς! Αν θέλεις πραγματικά να μην βλέπεις αυτές τις ροές των ανθρώπων να έρχονται προς τα εσένα, αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να μπορείς να παρεμβαίνεις παρ’ ότι είναι αργά αλλά υπάρχει πάλι ο χρόνος να παρέμβεις στο Αφγανιστάν, στις γειτονικές χώρες για να μειώσεις την πιθανότητα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αφήνεις τον εαυτό σου απ’ έξω λέγοντας ότι πια η Ευρώπη δεν μπορεί να ζήσει ξανά το 2015.
Η Ευρώπη θα ξαναζήσει και το 2015, και το 2017, και το 2020 και το 2035 αν και εφόσον δεν αλλάζει ο τρόπος σκέψης επειδή η Ευρώπη δεν είναι “μία Ευρώπη” η οποία έχει κατά τ’ άλλα άδειες κουβέντες. Όταν 65 χώρες βγήκαν χθες και είπαν “να φύγει ελεύθερα απ’ το Αφγανιστάν όποιος θέλει να φύγει” και από την άλλη τους βάζει έναν τοίχο μπροστά και λέει “όχι σε εμένα!”, πού θα πάει αυτός ο κόσμος;
Δηλαδή, αυτή τη στιγμή έχουν δηλώσει ότι θα πάρουν Αφγανούς η Ουγκάντα 2.500, η Βόρεια Μακεδονία, η Αλβανία, το Κόσοβο και το Κατάρ. Άρα κάποιες χώρες δηλώνουν ότι θα πάρουν μερικούς όπως παράλληλα δεν μπορείς να πάρεις μόνο αυτούς που συνεργάστηκαν μαζί σου. Πραγματικά αν γίνει κάτι τέτοιο, αυτοί οι άνθρωποι θα είναι οι πρώτοι στην λίστα των Ταλιμπάν που θα τους σκοτώσουν γιατί αυτοί και καλά συνεργάστηκαν με τον εχθρό και τον εισβολέα. Από την άλλη όμως, σας λέω και πάλι ότι αν αυτή τη στιγμή δεν θέλουμε να βλέπουμε αυτές τις εικόνες, να γίνουν παράλληλα και παρεμβάσεις γιατί σήμερα είναι το Αφγανιστάν, αύριο θα είναι κάτι διαφορετικό. Η ιστορία δεν τελειώνει με το Αφγανιστάν και μόνο.
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχουμε Αφγανούς ως πρώτη ομάδα, η δεύτερη είναι από τη Συρία που επίσης τα πράγματα δεν πάνε καλά, και η τρίτη απ’ το Κονγκό οπότε νομίζω ότι στην πραγματικότητα για να μειώσουμε αυτές τις ροές δεν έχει να κάνει ούτε με τη συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας, ούτε δώσε λεφτά στην Τουρκία να διαχειριστεί το πρόβλημα για ‘σένα. Γιατί όταν δίνεις τα χρήματα σε έναν τρίτο να διαχειριστεί το πρόβλημά σου, μπορεί να το χρησιμοποιήσει αυτό το πράγμα. Και δυστυχώς οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιηθεί είτε στον Έβρο τον Φεβρουάριο, είτε μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθούν από οποιαδήποτε δύναμη αργότερα γιατί τους επιτρέπεται και τους δίνεται η δυνατότητα.
Τώρα οι Τούρκοι στήνουν έναν τοίχο στα σύνορα με το Ιράν, είναι τα πρώτα 5 χιλιόμετρα που έχουν στήσει με το μοντέλο του Έβρου, της Βουλγαρίας κλπ, και εχθές ο υπουργός εθνικής άμυνας της Τουρκίας είπε ότι τη δεδομένη στιγμή τα σύνορα της Τουρκίας είναι τα σύνορα του ΝΑΤΟ, και τα σύνορα της Ε.Ε. και δεν μίλησε για τα σύνορα της Ελλάδος. Μίλησε για τα σύνορα της Τουρκίας. Άρα, αν εν προκειμένω, εσύ δίνεις τα κλειδιά στην Τουρκία να εκμεταλλευτεί τις ζωές αυτών των ανθρώπων για οποιαδήποτε πολιτική σκοπιμότητα, νομίζω και εκεί έχεις το δικό σου κομμάτι ευθύνης και από εκεί και πέρα θα ζητάς και θα πεις “Δεν φταίμε εμείς. Φταίει η Τουρκία”.
Η εικόνα από Λέσβο είναι αρκετά δύσκολη γιατί εφόσον στην πλειοψηφία τους είναι πάνω από 70% Αφγανοί, η ανησυχία τους για τις οικογένειές τους, για τον μέλλον το δικό τους είναι πάρα πολύ μεγάλη. Εμείς, που στο πρόγραμμά μας έχουμε αρκετές γυναίκες που είναι θύματα βίας και δέχονται ψυχοκοινωνική υποστήριξη στο κομμάτι ψυχικής υγείας, βλέπουμε ότι ανησυχούν πάρα πολύ και αυτό είναι κάτι που θα φέρει μία αναταραχή γενικότερη η οποία ήδη χθες στη Λέσβο εκδηλώθηκε. Είχαμε 500 Αφγανούς οι οποίοι βγήκανε στην κεντρική πλατεία και ζήτησαν να γίνουν ενέργειες.
Αυτό που είναι σημαντικό σε αυτήν την περίπτωση είναι να δείξουμε έναν διαφορετικό τρόπο αλληλεγγύης και αυτή τη στιγμή η Ευρώπη είναι καλύτερα να μασάει παρά να μιλάει γιατί λέει πάρα πολλές κουβέντες και είναι πια η ώρα να μπορούν πραγματικά να δώσουν μια λύση. Αυτό που έχουν προτείνει ως ευρωπαϊκές χώρες το καινούριο συμφωνητικό που αφορά στο προσφυγικό, δεν δίνει καμία λύση. Ούτε η φρεγάτα του ΝΑΤΟ που έφτασε χθες απ’ τη Γερμανία στη Λέσβο. Οπότε πρέπει να σκεφτούμε: Ανθρωπιστική βοήθεια στο Αφγανιστάν, βοήθεια στις γειτονικές χώρες και βεβαίως η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει τη δική της ευθύνη».
Μπορείτε να παρακολουθήσετε όλη τη συζήτηση εδώ: https://www.skairadio.gr/zoi-gr/episode-2021-08-17