Στα πλαίσια της εκπομπής «Zωή.gr» του ραδιοφωνικού σταθμού ΣΚΑΪ 100.3, στις 5 Απριλίου του 2021 ο γιατρός και Γενικός Διευθυντής της INTERSOS Hellas, Απόστολος Βεΐζης μίλησε με την δημοσιογράφο Χριστίνα Βίδου με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα των Προσφύγων.
Σήμερα, πιο πολύ από ποτέ η ξεχωριστή αυτή ημέρα έχει προσλάβει ακόμη πιο επίκαιρο χαρακτήρα αφού το προσφυγικό ζήτημα ζητά επαρκείς πολιτικές διαχείρισης με γνήσιο σεβασμό προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.
Από το 2016 η INTERSOS Hellas δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και έχει βοηθήσει με προγράμματα για πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο πάνω από 12.000 άτομα. Αυτή τη στιγμή, παρεμβαίνει στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Λέσβο. Ο κύριος Βεΐζης αναφέρθηκε στις σοβαρές προκλήσεις που έχουν αναδυθεί στο εν λόγω πεδίο, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Πανελλήνια Ημέρα Προσφύγων η σημερινή. Και νομίζω ότι η Ελλάδα γνωρίζει από προσφυγιά. Το σημαντικότερο: Γνωρίζει από αλληλεγγύη. Οι Έλληνες πάντα δείχνανε και δείχνουν καθημερινά την αλληλεγγύη τους. Αυτή τη στιγμή η INTERSOS Hellas βρίσκεται στη Λέσβο όπου 8.000 άνθρωποι παραμένουν εκεί εγκλωβισμένοι.
Επί του συνόλου, έχουμε 13.594 άτομα, παιδιά, γυναίκες και άνδρες που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στα νησιά με πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και με περιορισμούς στα πλαίσια του COVID. Η καθημερινότητά τους είναι αρκετά δύσκολη αλλά εγώ θα ήθελα να σταθώ σε άλλα δύο κομμάτια, και σε μία θετική εμπειρία της INTERSOS Hellas που αφορά στο κομμάτι της ένταξης.
Βρισκόμαστε στην περιοχή της Θεσσαλίας και στην Ήπειρο από το 2016 όπου οι προσπάθειες για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων έχουν γίνει σε συνεργασία με τους δήμους και την τοπική κοινότητα είτε στα πλαίσια του προγράμματος ESTIA που υλοποιούνταν πριν από την Ύπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες, είτε στα πλαίσια του προγράμματος HELIOS που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή από τον ΔΟΜ (ΙΟΜ).
Ο στόχος των προγραμμάτων αυτών έχει ως εξής: Οι άνθρωποι οι οποίοι είναι αιτούντες άσυλο να έχουν δυνατότητα, και να μπορούν να βρουν κατάλυμα και να εκπαιδευτούν στην εκμάθηση της γλώσσας αλλά να βρεθεί και εργασία γι’ αυτούς. Το πρόβλημα είναι ότι το πρόγραμμα ESTIA ολοκληρώνεται ακριβώς έναν μήνα αφού ο άνθρωπος αναγνωριστεί ως πρόσφυγας αλλά αυτομάτως σημαίνει ότι μετά από έναν μήνα πρέπει να αφήσει το κατάλυμα, τη δομή, και να αναζητήσει την καθημερινότητά του όπως ο κάθε Έλληνας πολίτης.
Ωστόσο, εδώ πρέπει να τονίσω ότι μπορεί στην ουσία να έχει τα ίδια δικαιώματα, στην πράξη όμως δεν έχει την ίδια ικανότητα είτε στα πλαίσια της γλωσσομάθειας είτε στα πλαίσια της εργασίας για να μπορεί να αντιμετωπίσει την καθημερινότητα που είναι δύσκολη για όλους μας αλλά λίγο παραπάνω δύσκολη για ανθρώπους που έρχονται και δεν έχουν την δυνατότητα ούτε της γλώσσας ούτε τη δυνατότητα της εργασίας.
Το περιθώριο για τα άτομα που είναι στις δομές είτε στα διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA είναι ένας μήνας. Άρα, μετά από έναν μήνα αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει κανονικά να βγουν στον δρόμο και να βρουν την καθημερινότητά τους. Με την δυσκολία που υπήρχε έτσι κι αλλιώς σε αυτό το θέμα, τους έβλεπες στην πλατεία Βικτωρίας είτε σε άλλες πλατείες σε αναζήτηση εργασίας, καταλύματος κλπ.
Για να βοηθηθούν, η κυβέρνηση μαζί με την Ε.Ε. ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα, το HELIOS που σε αναγνωρισμένους πια πρόσφυγες δίνει τη δυνατότητα για διάστημα από 6 μήνες έως έναν χρόνο, να καλύπτουν τα έξοδα του ενοικίου του χώρου για να μπορούν την περίοδο εκείνη να βρουν εργασία για τη συνέχιση της καθημερινότητάς τους. Το ζήτημα είναι ότι οι ενέργειες αυτές μέχρι στιγμής έχουν γίνει χωρίς να υπάρχει ένας σχεδιασμός ο οποίος να περιλαμβάνει πραγματικά στην ουσία την ένταξη των συγκεκριμένων ανθρώπων στην κοινωνία.
Υπάρχουν όμως πάρα πολλά θετικά παραδείγματα. Εμείς δουλεύουμε με τον Δήμο Ιωαννιτών, Δήμο Καρδίτσας, Δήμο Τρικάλων και τον Δήμο Λαρίσης όπου εκεί οι δήμοι έχουν βγει μπροστά, έχουν προσπαθήσει να εντάξουν τους ανθρώπους στις κοινωνίες, με ελάχιστες διαμαρτυρίες και προβλήματα. Π.χ. βγαίνει κανείς στην Καρδίτσα και ρωτάει για την ύπαρξη προσφύγων και σου λένε «ποιοί είναι οι πρόσφυγες;».
Πρόκειται λοιπόν, για μία προσπάθεια που περιλαμβάνει και την ευαισθητοποίηση των δήμων που παίρνουν αυτές τις πρωτοβουλίες αλλά παράλληλα και προγράμματα τα οποία στην ουσία δεν επιβαρύνουν τις κοινωνίες σε τοπικό επίπεδο. Δυστυχώς, οι λιγοστές αρνητικές εικόνες που έχουμε δει ανά διαστήματα και που πολλαπλασιάζονται από τα ΜΜΕ, δεν είναι η πραγματικότητα.
Επομένως, η κυβέρνηση θα έπρεπε να αναλάβει έναν διαφορετικό ρόλο γιατί δεν μπορεί από τη μία πλευρά, να έχει έναν ρόλο που να λέει ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μοιραστούν ένα 1% του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής ή αυτοί οι άνθρωποι είναι κίνδυνος για τις τοπικές κοινωνίες κλπ. Η ένταξή τους δεν μπορεί να γίνει τύπου “μεταφέρω μερικούς ανθρώπους από τη Λέσβο και τους παρατάω σε ένα σημείο της Λαρίσης, των Τρικάλων κλπ., και από εκεί και πέρα εσείς ως τοπική κοινωνία πρέπει να κάνετε κάτι μ’ αυτό”. Στην Καρδίτσα την περίοδο Μαΐου-Οκτωβρίου, σε αριθμό περίπου 2000 μετανάστες έρχονται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα για να κάνουν αγροτικές δουλειές.
Αν αυτοί οι άνθρωποι όμως, έχουν έρθει με μία διαδικασία όπου γίνονται όλες οι απαραίτητες ενέργειες για νομιμοποίηση των εγγράφων τους, για την ασφάλειά τους και πραγματικά γίνει κατανοητό ότι προσφέρουν στη τοπική κοινωνία χωρίς να είναι βάρος ούτε στο εθνικό σύστημα υγείας, αυτό είναι κάτι το οποίο θα ήταν βοηθητικό για όλους. Άρα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ως κοινωνία την ύπαρξη αυτών των ανθρώπων. Με τον σωστό σχεδιασμό, με την καταγραφή των αναγκών σε διαφορετικές περιοχές, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει παράδειγμα για την υπόλοιπη χώρα». Με τον σωστό σχεδιασμό, με την καταγραφή των αναγκών σε διαφορετικές περιοχές, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει παράδειγμα για την υπόλοιπη χώρα».
Μπορείτε να παρακολουθήσετε όλη τη συζήτηση εδώ: https://bit.ly/3wFeQAm